Lezing drs. Theo van Leeuwen | 03-11-2013
Wat is de relatie tussen de psychologie en psychotherapie van Carl Gustav Jung en de Indiase benadering van yoga? Men is het er over het algemeen over eens dat de psychologie van Jung dichter bij oosterse bevrijdingswegen staat dan de meeste andere westerse psychologische stromingen. Jung had enerzijds veel affiniteit met het Oosten, maar anderzijds bleef hij enkele typisch westerse trekken houden. In welke opzichten denkt Jung in de lijn van de yogafilosofie en waar wijkt hij ervan af?
Jung had als westers filosoof en psycholoog zijn aarzeling alvorens zich te kunnen toevertrouwen aan de oosterse opvattingen. Al snel kwam hij tot de overtuiging dat de oosterse psychologie zoals die in de yoga tot uitdrukking komt, superieur is aan de westerse. Zo ontleende Jung een aantal kernbegrippen aan de oosterse traditie. De begrippen “mandala” en “zelf” zijn daar belangrijke voorbeelden van en zijn zijns inziens manifestaties van universele archetypen.
Jung kwam tot de conclusie dat hij niet in staat bleek zich buiten de voorstellingen van zijn westerse bewustzijn te plaatsen. Zo kon hij zich niet een toestand van bewustzijn voorstellen los van zijn concept van het ik/ego en wantrouwde hij het bereiken van samadhi (de toestand van ultiem eenheidsbewustzijn) als het uiteindelijke doel van het spirituele ontwaken. Jung is nooit helemaal vrijgekomen van zijn ambivalentie omtrent de oosterse religie en mythologie. Hij presenteerde een psychologie en een pad naar zelfinzicht dat in vele opzichten parallel aan de yoga en de advaita vedanta is, maar hij bleef binnen het dualistisch (subject-object) kader.
** Drs. Theo van Leeuwen is Sanskritist en filosoof. Sinds 1985 heeft hij een filosofische en dieptepsychologische praktijk. Tevens is hij als docent filosofie, ethiek en transpersoonlijke psychologie verbonden aan de Haagse Hogeschool, de Nederlandse Academie voor Psychotherapie, Stichting Filosofie Oost-West en de Yoga Academie Nederland te Amsterdam. Theo is verbonden aan de Saswitha Opleiding als gastdocent tijdens de module Yoga en Wijsbegeerte.